SERİGRAFİ
SERİGRAFİ BASKI TEKNİĞİ (SCREEN PRİNTİNG) :
(Elek baskı, şablon baskı, film baskı )
Boya, rakle adını verdiğimiz (ustanın elinde tuttuğu sert dikdörtgen şeklinde düzgün boyanın elekten geçmesi için elek üzerinde ileri geri hareket ettirilen cisim) bir alet ile kumaşa geçirilir. Bu boya sadece gazenin (elek bezinin) üzeri örtülmemiş kısımlarından kumaşa geçer. İnce olan gaze iplikleri boyanın geçmesine engel olmadıkları için baskı yapılan malzemenin yüzeyine boya temiz ve düzgün olarak yayılır.
Şablon baskı daha basit ve ucuz olarak kolay ve çabuk değişen baskı şekilleri yapabildiğinden küçük tirajlı baskıya daha elverişlidir. Bu işi yapan ustanın el becerisi çok önemlidir.Ayrıca bazı okulların Güzel Sanatlar Bölümü’nde ders olarak okutulmaktadır.
İpek gazeler hiçbir yöne kaymayan döner iğne tekniği ile yapılan dokulardır. Sentetik elyafın ortaya çıkmasından sonra ipek gazeler önemini kaybetti. (Bunun sebebi ise yüksek kimyasal direnç, esneklik, sağlamlık gibi nitelikleri yüzünden sentetik elyaf tercih edildi). Gaze için en uygun elyaf polyamis tipidir.
Özellikle reklam baskılarında kullanılır. Bilindiği gibi ofset baskı tekniğinde baskı, sadece direkt olarak kağıt ve kağıt türü tabaka veya bobin cinsinden maddelere yapılmaktaydı. Serigrafi türü baskıda sadece kağıt değil, karton-mukavva-pvc(sert ve yumuşak)-birçok plastik (sentetik) madde, metal, cam-seramik-tekstil vb. gibi maddeler üzerine baskı yapılabilmektedir. Bu baskı tekniğinde kalıp yerine, ipek elekler kullanılmaktadır. Bu saf ipek, naylon perlon ve metal kumaş tabir edilen bir nevi tüldür. Bu tülün elek gibi delikli oluşundan elek baskısı denmiştir. Boya kalınlığı tipo baskıya oranla 6-10 kat fazladır.
Şablon hazırlama:
Önce baskıyı yapabilmek için tahta veya metalden çerçeve, sentetik veya metal ipek rakle gereklidir. İpek, çerçeveye gerilir emaye ipek üzerine film halinde dökülür. (Raptiye, tel zımba, yapıştırma olabilir.) Daha sonraki işlem; gerdiğimiz çerçevenin üzerine rakle aracılığı ile sıvı olan emülsiyonu dökülür. Bu emülsiyonu homojen bir şekilde gazenin üzerine ince bir şekilde yayılır. Kalıbı kurutma işlemine tutulur. Uv (ultraviole) ışınlarla çerçeve pozlandırılır. Bu işlem sonrasında ışık görmeyen kısımlar tazyikli su ile dökülür.
Serigrafide Önemli Bilgiler:
Akrilik plistrol gibi plastik baskılı materyalleri üzerine baskı yapılırken, boyalarda iyi yapışıp çabuk kuruma, yüksek ışığa dayanıklı olması gibi özellikleri aranır. Mesela; bez üzerine, ufak masa üstü bayraklar, flamalar yapılacak olursa özel kumaş boyaları . Polyester veya polietilen gibi malzemeler üzerine baskı yapılacaksa, özel polietilen mürekkepleri cam metal gibi yüzeylere çok parlak ve dayanıklı baskı yapılması istenirse özel olarak hazırlanan yüksek yoğunluklu boyalar kullanılmalıdır.
Serigrafi (Elek) Baskı
Elek baskı denmesinin sebebi kalıbının ipek, ipek özelliği gösteren polyester veya metal dokumalardan oluşmasıdır. Bu dokuma metal veya ahşap bir çerçeveye gerilmiş durumdadır. Dokümanın üzerine basılacak işin kalıbının alınabilmesi için emülsiyon sürülür. Fotoğrafik yöntemlerle işin kalıba çekilmesiyle dokumanın iş olan yerlerindeki emülsiyon atılır, işsiz yerlerde emülsiyon kalır. Yani iş olan yerlerdeki dokumanın üzerinden emülsiyonun sökülmesiyle (su banyosuyla) ve buralardan mürekkep geçerek baskı gerçekleşir.
Serigraf kalıbı çerçevelerinden, yüzeyinde ufak deliklerin bulunduğu ve buradan vakumun yapıldığı baskı masasına monte edilir. Vakumla hava emmesinin amacı basılacak işlerde malzemenin vakumlu havayla çekilerek masaya sabitleştirilmesi ve kaymasının engellenmesidir. Bu masada inip kalkabilen bir menteşe sistemine bağlanır. Kalıbın üzerine yeterince boya dökülür. Kalıp indirilir, basılacak malzemenin üzerine geldiğinde, rakle ile üzerinden boya bir taraftan bir tarafa yeterince bastırılarak çekilir. Böylece elek üzerindeki açık yerlerden boya alttaki malzemeye geçer. Rakle, kullandığımız kalıba ve işe göre çeşitli boydaki ahşap veya metal sapı bulunan 1 cm kalınlığında bir lâstiktir. Raklelerin uçları, basılacak malzemenin yüzeyinin yumuşak, sertlik ve emiciliğine göre çeşitli özellikler gösterir.
Basılacak işin cinsine göre çeşitli sıklıkta ve özellikte dokuma çeşidi vardır. Serigrafi genelde yarı otomatik makinelerde yapıldığı gibi, tam otomatik makineler de kullanılmaktadır. Baskı kalitesi olarak, tramlı işlerde 35'lik tramdan 60'lık trama kadar baskı yapabilir. Elek baskı tekniğinin en önemli özelliği, diğer baskı tekniklerinde basılamayan işlerin baskısının yapılmasıdır. Polyester, deri, cam, ahşap, kumaş, metal vb. gibi maddelere ve çeşitli özellikteki yüzeyler üzerine baskı yapabilmesidir.
(Elek baskı, şablon baskı, film baskı )
Boya, rakle adını verdiğimiz (ustanın elinde tuttuğu sert dikdörtgen şeklinde düzgün boyanın elekten geçmesi için elek üzerinde ileri geri hareket ettirilen cisim) bir alet ile kumaşa geçirilir. Bu boya sadece gazenin (elek bezinin) üzeri örtülmemiş kısımlarından kumaşa geçer. İnce olan gaze iplikleri boyanın geçmesine engel olmadıkları için baskı yapılan malzemenin yüzeyine boya temiz ve düzgün olarak yayılır.
Şablon baskı daha basit ve ucuz olarak kolay ve çabuk değişen baskı şekilleri yapabildiğinden küçük tirajlı baskıya daha elverişlidir. Bu işi yapan ustanın el becerisi çok önemlidir.Ayrıca bazı okulların Güzel Sanatlar Bölümü’nde ders olarak okutulmaktadır.
İpek gazeler hiçbir yöne kaymayan döner iğne tekniği ile yapılan dokulardır. Sentetik elyafın ortaya çıkmasından sonra ipek gazeler önemini kaybetti. (Bunun sebebi ise yüksek kimyasal direnç, esneklik, sağlamlık gibi nitelikleri yüzünden sentetik elyaf tercih edildi). Gaze için en uygun elyaf polyamis tipidir.
Özellikle reklam baskılarında kullanılır. Bilindiği gibi ofset baskı tekniğinde baskı, sadece direkt olarak kağıt ve kağıt türü tabaka veya bobin cinsinden maddelere yapılmaktaydı. Serigrafi türü baskıda sadece kağıt değil, karton-mukavva-pvc(sert ve yumuşak)-birçok plastik (sentetik) madde, metal, cam-seramik-tekstil vb. gibi maddeler üzerine baskı yapılabilmektedir. Bu baskı tekniğinde kalıp yerine, ipek elekler kullanılmaktadır. Bu saf ipek, naylon perlon ve metal kumaş tabir edilen bir nevi tüldür. Bu tülün elek gibi delikli oluşundan elek baskısı denmiştir. Boya kalınlığı tipo baskıya oranla 6-10 kat fazladır.
Şablon hazırlama:
Önce baskıyı yapabilmek için tahta veya metalden çerçeve, sentetik veya metal ipek rakle gereklidir. İpek, çerçeveye gerilir emaye ipek üzerine film halinde dökülür. (Raptiye, tel zımba, yapıştırma olabilir.) Daha sonraki işlem; gerdiğimiz çerçevenin üzerine rakle aracılığı ile sıvı olan emülsiyonu dökülür. Bu emülsiyonu homojen bir şekilde gazenin üzerine ince bir şekilde yayılır. Kalıbı kurutma işlemine tutulur. Uv (ultraviole) ışınlarla çerçeve pozlandırılır. Bu işlem sonrasında ışık görmeyen kısımlar tazyikli su ile dökülür.
Serigrafide Önemli Bilgiler:
Akrilik plistrol gibi plastik baskılı materyalleri üzerine baskı yapılırken, boyalarda iyi yapışıp çabuk kuruma, yüksek ışığa dayanıklı olması gibi özellikleri aranır. Mesela; bez üzerine, ufak masa üstü bayraklar, flamalar yapılacak olursa özel kumaş boyaları . Polyester veya polietilen gibi malzemeler üzerine baskı yapılacaksa, özel polietilen mürekkepleri cam metal gibi yüzeylere çok parlak ve dayanıklı baskı yapılması istenirse özel olarak hazırlanan yüksek yoğunluklu boyalar kullanılmalıdır.
Serigrafi (Elek) Baskı
Elek baskı denmesinin sebebi kalıbının ipek, ipek özelliği gösteren polyester veya metal dokumalardan oluşmasıdır. Bu dokuma metal veya ahşap bir çerçeveye gerilmiş durumdadır. Dokümanın üzerine basılacak işin kalıbının alınabilmesi için emülsiyon sürülür. Fotoğrafik yöntemlerle işin kalıba çekilmesiyle dokumanın iş olan yerlerindeki emülsiyon atılır, işsiz yerlerde emülsiyon kalır. Yani iş olan yerlerdeki dokumanın üzerinden emülsiyonun sökülmesiyle (su banyosuyla) ve buralardan mürekkep geçerek baskı gerçekleşir.
Serigraf kalıbı çerçevelerinden, yüzeyinde ufak deliklerin bulunduğu ve buradan vakumun yapıldığı baskı masasına monte edilir. Vakumla hava emmesinin amacı basılacak işlerde malzemenin vakumlu havayla çekilerek masaya sabitleştirilmesi ve kaymasının engellenmesidir. Bu masada inip kalkabilen bir menteşe sistemine bağlanır. Kalıbın üzerine yeterince boya dökülür. Kalıp indirilir, basılacak malzemenin üzerine geldiğinde, rakle ile üzerinden boya bir taraftan bir tarafa yeterince bastırılarak çekilir. Böylece elek üzerindeki açık yerlerden boya alttaki malzemeye geçer. Rakle, kullandığımız kalıba ve işe göre çeşitli boydaki ahşap veya metal sapı bulunan 1 cm kalınlığında bir lâstiktir. Raklelerin uçları, basılacak malzemenin yüzeyinin yumuşak, sertlik ve emiciliğine göre çeşitli özellikler gösterir.
Basılacak işin cinsine göre çeşitli sıklıkta ve özellikte dokuma çeşidi vardır. Serigrafi genelde yarı otomatik makinelerde yapıldığı gibi, tam otomatik makineler de kullanılmaktadır. Baskı kalitesi olarak, tramlı işlerde 35'lik tramdan 60'lık trama kadar baskı yapabilir. Elek baskı tekniğinin en önemli özelliği, diğer baskı tekniklerinde basılamayan işlerin baskısının yapılmasıdır. Polyester, deri, cam, ahşap, kumaş, metal vb. gibi maddelere ve çeşitli özellikteki yüzeyler üzerine baskı yapabilmesidir.